Kapadokya'ya ilk geldiğinizde kendinizi bir kasenin içerisinde gibi hissedeceksiniz. Bunun nedeni Kapadokya Bölgesinin çevresini donatan dağlar. Bu bölgede araştırma yapan Jeologlara göre sadece Konya Meke Dağı'ndan Kayseri Erciyes Dağı'na kadar 42'den fazla Stratovolkan ve onların ortasında bir ya da birden fazla iç denizin bulunduğu ve bu dağların milyonlarca yıl bu deniz veya denizlere lavlarını akıtması sonucunda oluşmuştur.
Şimdi sizden bir lav hattı ve bu hattın üzerinde 42 tane (bilinen) Stratovolkan olduğunu düşünmenizi istiyorum. Stratovolkan basitçe düzenli olarak patlama yapan dağlara verilen addır.
Günümüzden 13 milyon yıldan, 190 bin yıl öncesine kadar sürekli patlama yapan bu Stratovolkanlar, yavaş yavaş bu denizleri doldurmaya ve kalın bir lav tabakası oluşturmaya başlamışlardır. Tabi her bir volkan patladığında çıkan gaz ve kül bulutunun gökyüzünü ortalama 25 ila 30 sene kadar kararttığını da göz önünde bulundurmanız gerekir. Milyonlarca yıldan bahsettiğimiz bu oluşum silsilesinde 42 tane dağın ne kadar çok lav ve kül ortaya çıkarttığını artık siz düşünün.
Mesela bu noktada Pompei patlamasından ve insanların heykeller gibi ölmüş olmalarından bahsetmeden olmaz. Bu insanların hayatlarını kaybetmelerinin nedeni Vezüv dağının lavları değil, insanların içinden saatte 200 km. hız ve 600 santigrat derece ile geçen küllerdi.
Yani, o lav olsa yerinde duramazdın hocam...
Her neyse biz konumuza dönelim. Bu patlamaların düzenli olarak 190 bin öncesine kadar sürdüğü tahmin edilmektedir. Eeee elbet bir yerde durması gerekiyor patlamaların. O bahsettiğim lav hattı gücünü gittikçe kaybeder ve patlamalar yerlerini püskürtmeye bırakır. Bu püskürmeler, tam bir patlama kadar etkili ve güçlü olmadığından dolayı, varolan dağların, varolan kraterlerini zaman içerisinde kapatmaya başlamıştır. Sonuç olarak bu dağlar zamanla bir dağdan ziyade birer tepe görünümünü almışlardır. Bunların en güzel örneğini Özkonak ilçesinin arkasında bizim Karadağ olarak adlandırdığımız dağda görebilirsiniz.
Peki Erciyes nasıl oldu da dağ oldu? Anlatayım efenim...
Bu gücü tükenen lav tabakası eninde sonunda gücünü toplayarak bir yerden patlamak zorunda, öyle değil mi? İşte bu noktada günümüzden 0.9 milyon yıl önce bu gücünü toplayan lav, gitti Erciyes'ten, Hasan ve Göllü Dağlarından patladı. Onlar bizim Mega Volkanlara dönüşürken diğer 42 dağımız konik şekilde tepecikler olarak kaldılar. İnanmıyorsanız bu dağların isimleri için lütfen buraya tıklayınız.
* BLUMENTHAL, M. Van der Kaaden, “Turkey & Caucasus: Catalog of Active Volvanoes of the World”, IAVCEI Rome, 1964
* GÜNER, Y. , EMRE, Ö. "Erciyes Dağı'nda Pleyistosen Buzullaşması ve Volkanizma ile İlişkisi" Jeomorfoloji Dergisi 11, Ankara, 1983
* ŞEN E., KÜRKÇÜOĞLU, B., AYDAR, E., GOURGAUD, A., VINCENT, P.M. "Volcanological Evolution of Mount Erciyes Stratovolcano and Origin of the Valibaba Tepe ignimbirite (Central Anatolia, Turkey). Journal of Volcanology and Geothermal Research" 125, 2003
* TOPRAK, V., “Cappadocian Volcanics” İstanbul, 1998
Yav arkadaş, hani bir şey tutunca hemen taklitleri çıkar ya.... Hah bu da tam olarak o işte. Evet, Van ve Manisa'da da bu oluşumların bir benzerleri var ama unutulan nokta şu; Ne Van'da ne de Manisa Kula'da insanların bu denli bu vadilerde yaşadığına dair bir bulgu var.
Haydi bakalım size şimdiden iyi eğlenceler, iyi gezmeler ve de iyi fotoğraf çekmeler...
